Μια μουσικοχορευτική παράσταση για τους Εβραίους Σεφαραδίμ της Θεσσαλονίκης

Τις πρώτες μέρες της Άνοιξης στη Θεσσαλονίκη, λίγες μέρες μετά την 74η επέτειο μνήμης και τιμής στους 45.000 Εβραίους της πόλης που εξοντώθηκαν στα κρεματόρια της κεντρικής Ευρώπης, το ΚΘΒΕ, το Μέγαρο Μουσικής, μια ομάδα ηθοποιών και μουσικών και ο φιλόλογος Λέων Νάρ -γιός του επίσης φιλολόγου Σεφαραδίτη Εβραίου και μελετητή της εβραϊκής ιστορίας της Θεσσαλονίκης, Αλμπέρτου Νάρ- «καταθέτουν» στη σκηνή, με όχημα τον έρωτα, τη μνήμη, τις εικόνες και τους ήχους, το πρώτο θεατρικό έργο, γραμμένο από Εβραίο για τους Εβραίους, τη μεγαλύτερη κοινότητα κατοίκων της Θεσσαλονίκης.  

«Δε σε ξέχασα ποτέ» είναι ο τίτλος της μουσικοθεατρικής παραγωγής του ΚΘΒΕ, που θα παρουσιαστεί, σε συνεργασία με τον Οργανισμό Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης (ΟΜΜΘ), για τρεις παραστάσεις, από τις 31 Μαρτίου έως τις 2 Απριλίου 2017, στην αίθουσα Αιμίλιος Ριάδης, κτίριο Μ2, του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο της θεματικής ενότητας «Πόλεμος, Μετανάστευση, Προσφυγιά».

Η Ζάνα (στον ρόλο της η ηθοποιός Σοφία Καλεμκερίδου), μια Σεφαραδίμ Εβραιοπούλα της προπολεμικής Θεσσαλονίκης -μετανάστης προπολεμικά και πριν την εβραϊκή εξόντωση της δεκαετίας του ’40, στην Αμερική. Ο εγγονός της (ο ηθοποιός Γιάννης Χαρίσης), ακούει τα τραγούδια (ερμηνεύονται επί σκηνής από τους μουσικούς Στέλλα Καμπουρίδου-καβάλ, Γιώργο Μιναχείλη-κανονάκι, Ηλία Σαρηγιαννίδη-πολίτικο λαούτο), ανακαλεί τις εικόνες μνήμες της πόλης (στη διάρκεια της παράστασης προβάλλονται σε video mapping που επιμελήθηκε ο Κλεάνθης Καραπιπέρης- εικόνες μια άγνωστης εν πολλοίς εβραϊκής Θεσσαλονίκης, όπως το στρατόπεδο Κάμπελ, το εβραϊκό νεκροταφείο που καταστράφηκε για να αναγερθεί στην έκταση του το ΑΠΘ κα).

«Αυτή είναι η Ζάνα, η γιαγιά μου. Δεν την είδα ποτέ να τραγουδά…» λέει στην παράσταση, μετά την ερμηνεία στα σεφαραδίτικα της «Άνοιξης στη Σαλονίκη», ο εγγονός της.

«Καμιά φορά θυμόμαστε τα πράγματα όπως θέλουμε εμείς κι όχι όπως πραγματικά ήταν» μονολογεί.

«Δεν πρόκειται για παράσταση ρετρό. Το παρελθόν και το παρόν συνυπάρχουν. Η μυθοπλασία είναι το όχημα της ιστορίας. Η Ζάνα, ο Γκάμπι, ο Ιντό, η Γράσια, επαναφέρουν την ιστορική μνήμη ενός κόσμου που εξοντώθηκε βίαια και λησμονήθηκε άδικα. Θέτουν διάφορα ζητήματα: Την αδιαφορία που επέδειξαν πολλοί συμπολίτες για την τύχη των γειτόνων τους, αλλά και την έμπρακτη στήριξη που επέδειξαν άλλοι, την ίδια χρονική στιγμή. Τον έρωτα που είναι κυρίαρχος, ακόμη και σε συνθήκες υπέρτατης εξαθλίωσης, την ώρα που οι περισσότεροι διαρκώς καταδιώκονται, τη στιγμή που σχεδόν όλοι μάχονται, όταν η πλειονότητα εξοντώνεται, αλλά κυρίως όταν η μειονότητα επιβιώνει. Τη μετανάστευση, εξακολουθητική συνθήκη ζωής για τον εβραϊκό, αλλά και για πολλούς άλλους λαούς που δοκιμάζονται. Όλα αυτά συνθέτουν και τη δική μου κληρονομιά. Με τα σεφαραδίτικα που άκουγα να μιλούν στο σπίτι παππούδες, γιαγιάδες και γονείς. Με το παράπονο, βέβαια, γιατί η δική μου γενιά καταλαβαίνει πλέον λίγες μονάχα ισπανο-εβραϊκές λέξεις. Με την ανησυχία της συναισθηματικής αποστασιοποίησης, που ίσως στιγματίσει τις επόμενες γενιές. Αλλά και με την υπέρτατη ανάγκη διαχείρισης της μνήμης των πολλών «απόντων». Και, κυρίως, με την άνιση συχνά μάχη απέναντι σε όσους αμφισβητούν τα αναμφισβήτητα» σημειώνει ο συγγραφέας του έργου Λέων Νάρ -γόνος του Αλμπέρτου Νάρ και απόγονος των… «1151210 και της 40041». «Εγώ τέκνο του 1151210 και της 40041, εγώ που προσπαθώ να αρθρώσω τον όποιο λόγο μου αναζητώντας, μάταια ίσως, το ανάλογο ύφος, και τώρα που χαράζω αυτές τις γραμμές, δεν ξέρω αλήθεια αν τα κατάφερα κι ούτε ξέρω αν θα τα καταφέρω επιτέλους ποτέ…» έγραφε ο πατέρας του, Αλμπέρτος, ένας απ τους πρώτους μελετητές και καταγραφείς της εβραϊκής ιστορίας της πόλης, σε σειρά λογοτεχνικών και ερευνητικών του έργων.

Στην παράσταση «ακούγοντα騻 δέκα σεφαραδίτικα και ρεμπέτικα τραγούδια -τρία απ’ τα οποία στην ελληνική εκδοχή τους («Μικρός αρραβωνιάστηκα», «Πού να βρω γυναίκα να σου μοιάζει», «Μισιρλού» κά) με την οποία είναι γνωστά και προκειμένου να τονίσουν την απόλυτα ειρηνική και «συνεργατική» συμβίωση Ορθοδόξων, Εβραίων και Οθωμανών κατοίκων της πόλης.

Τη σκηνοθεσία της παράστασης, που θα περιοδεύσει στη συνέχεια σε πόλεις της Ελλάδας και του εξωτερικού, ανέλαβε ο Μιχάλης Σιώνας. «Μια ιστορία όπου το παρόν και το παρελθόν συνυπάρχουν∙ ένα ταξίδι με όχημα την -όχι και τόσο πρόθυμη πολλές φορές- μνήμη. Μέσα από αναμνήσεις, μέσα από λέξεις και εικόνες. Ούτως ή άλλως, ό,τι κάνουμε και λέμε στο παρόν, εξαρτάται από το πώς έχουμε αντιληφθεί το παρελθόν» σημειώνει ο σκηνοθέτης.

Οι παραστάσεις θα δοθούν: Παρασκευή 31/3/20117, Σάββατο 1/4/2017, Κυριακή 2/4/17, ώρα 21.00 στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, Αιμίλιος Ριάδης, κτίριο Μ2.

ΑΠΕ-ΜΠΕ